Sport wordt vaak gezien als een goede aanvulling aan de behandeling van een depressie. Soms wordt er gezegd dat sport zelfs beter zou werken dan bijvoorbeeld een medicijn. Hoe zit dit nu eigenlijk? In dit artikel behandelen we de vraag: 'Wat is het effect van sport en fysieke activiteit op het verloop van een depressie?'

Sport, lichamelijke activiteit en depressie

Volgens een onderzoek van Pearce et al. (2020) verlaagt fysieke activiteit de kans op depressie.¹ De grootste winst valt te halen wanneer mensen met een depressie van geen fysieke activiteit opschalen naar een milde vorm van activiteit. De onderzoekers stellen dat 2,5 uur wandelen per week resulteert in een 18% lagere kans op depressie, vergeleken met helemaal geen fysieke activiteit. Daarnaast heeft fysieke activiteit een klein verbeterend effect op het werkgeheugen van volwassenen met een milde depressie.²

Wel moeten bovenstaande onderzoeksresultaten met een kritische blik worden bekeken; het is namelijk erg ingewikkeld om het effect van sport op een depressie te meten. Een aantal moeilijk meetbare en complexe factoren zijn van invloed op het verloop van de depressie, zoals de ernst van de depressie, het gelijktijdig gebruik van antidepressiva en het soort sport of lichamelijke oefening.³ Desondanks blijven er sterke aanwijzingen dat sport een duidelijk verbeterend effect heeft op het verloop van een depressie.⁴

Sport bij jongeren

Het mag geen geheim zijn dat jongeren in de regel meer energie hebben dan ouderen. Sporten kan hierdoor een uitlaatklep zijn en kan ook helpen bij het aangaan van nieuwe sociale relaties.⁵ Voor jongeren is het wel belangrijk dat ze niet te veel trainen of te veel gepusht worden door hun coaches. Jongeren hebben hiervoor nog niet altijd een goed ontwikkeld referentiekader: wanneer sport ik te veel of ga ik te diep? Hierdoor kan het hebben van een professionele of in ieder geval ervaren begeleider van grote meerwaarde zijn. De onderzoekers Wang et al. (2022) moedigen jongeren aan om 3 tot 4 keer per week te sporten, met een duur van 30 tot 120 minuten per keer.⁶

Wanneer helpt sport niet?

Sport helpt niet bij een depressie wanneer er bijvoorbeeld een vervelende sfeer hangt op de sportclub, wanneer je een slecht gevoel krijgt door de sport of dat je herhaaldelijk last hebt van blessures. Dit soort problemen zijn van te voren helaas moeilijk in te schatten. Soms kan het helpen om door te zetten en wordt de sport die je doet toch nog leuk, maar soms is het beter om te stoppen en iets anders te gaan doen. Een goed advies is om hierover te praten met iemand die je kan adviseren op het gebied van sport en lichamelijke activiteit. Daarnaast helpt een teveel aan sporten ook niet: naast fysieke klachten ontneemt dit in veel gevallen het plezier aan de sport.

Conclusie

Sport of fysieke activiteit wordt sterk aangemoedigd bij een depressie. De duur en intensiteit van de activiteit is grotendeels persoonsafhankelijk. Over het algemeen wordt aangemoedigd om een paar keer per week te sporten en de duur op te bouwen. Hierbij is het vooral voor jongeren van belang om niet te hard te sporten; de grootste effecten van sport op depressie worden gezien bij milde inspanning. Verder blijft het effect van sport op depressie moeilijk te meten, bijvoorbeeld medicijngebruik of de invloed van andere zaken zoals werk, school en kwaliteit van sociale relaties beïnvloeden de onderzoeksresultaten.

Desalniettemin blijkt herhaaldelijk uit onderzoek dat sporten wel degelijk een positieve invloed kan hebben op het verloop van een depressie. De context blijft hierbij wel invloedrijk; zo kan een leuke sportclub bijdragen aan het herstel van een depressie, maar kan een negatieve sfeer of een teveel aan trainen het plezier juist wegnemen. Sporten tijdens een depressie blijft hierdoor een persoonlijk proces, waarbij je leert ontdekken wat voor jou werkt.